Watervlooien

Watervlooien zijn kreeftachtigen, en hebben net als andere kreeftachtigen een uitwendig pantser. Hun meest opvallende kenmerk zijn de twee paren antennes waarvan het tweede paar heel groot is en voor het zwemmen wordt gebruikt. Het tweede paar is zeer klein en is vaak (bijna) niet te zien, ze zien er een beetje uit als de “neusharen” van de watervlo. Deze antennen bevatten gevoelige zintuigen.

Watervlooien hebben één opvallend oog, en vaak ook nog een veel kleiner lichtgevoelig orgaantje dat ocellus wordt genoemd. Het lichaam wordt meestal omgeven door een schaal die de watervlo beschermt. Binnenin de schaal zitten de zeefpoten die de watervlo gebruikt om een waterstroom op te wekken en daar voedsel uit te filteren. In het lichaam kan je meestal ook het darmkanaal zien lopen en bij veel soorten kan je ook het hart zien zitten en dit zien kloppen, erg gaaf om te zien!

Aan de rugzijde heeft de watervlo een broedruimte waarin de eieren worden ontwikkeld. Aan het achterlijf, binnenin de schaal, zit de anus en vaak ook een stel klauwen en/of kammen voor het schoonmaken van de filterruimte en verdediging.

De meeste soorten watervlooien zul je tegenkomen in zoet water, maar soorten van geslachten als Podon, Pleopis, Penilia en Evadne komen ook in zout water voor.

De meeste watervlooien in het plankton eten algen die zij uit het water filteren met hun zeefpoten, maar sommige zijn roofdieren die ook andere watervlooien eten. Het filteren kunnen ze zeer effectief, en grote hoeveelheden watervlooien kunnen een troebele plas glashelder maken.

Net als veel zoöplankton zijn watervlooien maar een deel van het jaar algemeen. Als er genoeg voedsel is en de omstandigheden gunstig zijn kunnen watervlooien zich ongeslachtelijk voortplanten. Hoe hoger de temperatuur hoe sneller de ontwikkelingsduur; bij zomerse temperaturen kan een watervlo binnen één week ontwikkelen van ei tot volwassen dier! Als omstandigheden ongunstiger worden (kouder, minder voedsel, droogvallen) worden mannetjes gemaakt, die de eieren bevruchten waaruit rusteieren (ephippia) ontstaan die bijvoorbeeld de winter of een periode van droogte kunnen overleven.

Watervlooien zijn van groot belang als voedsel van vele andere waterdieren zoals vissen. Om te voorkomen dat ze opgegeten worden door vissen kunnen watervlooien zich aanpassen. Als ze vissen ruiken gaan ze in het licht tussen de waterplanten zitten. Over langere tijd ontwikkelen sommige watervlooien die in water met vis leven een scherpe “puntmuts” zodat ze minder makkelijk opgegeten worden!

Omdat watervlooien zeer gevoelig zijn voor verschillende verontreinigingen van het water en ze makkelijk te kweken zijn worden ze in veel onderzoeken gebruikt, en in programma’s om waterkwaliteit te monitoren.

Een watervlo (Daphnia cucullata) uit het IJ, met punt bovenop de kop tegen predatie door vissen.